Moleküler Patolojinin uğraş alanlarından biri kanserin teşhisinde, hastalığın nasıl seyredeceğini öngörmede ve hedefe yönelik kullanılacak akıllı ilaçların seçiminde etkisi olan tümöre özgü mutasyonları saptamaktır. Bu amaca ulaşmak için sürekli gelişen çeşitli testler moleküler patoloji rutinini oluşturur. Dünyada onkologlarca moleküler test sonuçlarına göre uluslararası rehberlerde yayınlanan ortak tedavi protokolleri uygulanır.

Peki bu testleri yaptırmadan kanser hastalığı tedavi edilemez mi?

Elbette edilebilir, önceki yıllarda daha yaygın kullanılan geleneksel kemoterapi ilaçlarına klasik kemoterapatikler diyoruz. Klasik kemoterapatiklerin yan etki potansiyeli daha yüksektir. Kanserli hücrelerin yanı sıra hastalığı taşımayan diğer sağlıklı hücreleri de etkileyerek istenmeyen yan etkilere sebep olabilirler. Oysa akıllı ilaç dediğimiz hedefe yönelik tedavilerde bulantı-kusma, saç dökülmesi, halsizlik ve pek çok yan etki ya çok hafiftir ya da görülmez. Bunun sebebi ise akıllı ilaç molekülünün kanser hücresini seçip sadece onu hedef alabilmesidir. Akıllı ilaç lakabını bu seçimine borçludur diyebiliriz.

Bir ilaç molekülünün hastalıklı ve sağlıklı hücreyi ayırt edebilmesi nasıl mümkün olabiliyor?

Kanser hastalığı oluşum sürecinde farklılaşırken diğer hücrelerden ayrı olarak genetiğinde bir veya birden fazla değişiklik olur ki bu değişikliklere somatik mutasyon diyoruz. Somatik mutasyonlar hücreye sınırsız çoğalma, yayılabilme(metastaz), bütün denetim mekanizmalarından kaçma gibi istenmeyen özellikler kazandırır. Son yılların umut vadeden akıllı ilaçlarının her biri bu somatik mutasyonlardan en az birini hedef alır. Sonuçta mutasyona sahip olan sadece hastalıklı hücreler olduğundan böylece diğer hücreler korunmuş olur.

Moleküler patolojideki gelişmeler ile farklı sistem kanserleri için her geçen gün akıllı ilaç seçenekleri hızla artmaktadır.

Bu testler hangi kanser türleri için uygulanabilmektedir?
İlk ilaçlar meme, akciğer, mide, barsak ve melanom gibi kanserler için tanımlanmıştı ama son zamanlarda neredeyse her ay yeni bir ilaç tanımlanmakta ve hemen her organ kanseri için akıllı ilaç şansını mümkün kılmaktadır.

Moleküler patoloji testlerinden elde edilen sonuçlar sayesinde kullanılan akıllı ilaçlar sadece yan etki avantajı sağlamaz yaşam süresini de ciddi oranda uzatır.

Karadeniz Teknik Üniversitesi  Farabi hastanesinde bu testlerde başarı seviyemiz nedir?
Anlattığımız moleküler testler gerek ileri teknoloji gerektirmesi gerek yüksek maliyetleri ve değerlendirilmesi sırasında yetkin deneyimli bir ekibe ihtiyaç duyulması nedeni ile sınırlı sayıda merkezde çalışılmaktadır. 2014 yılında FISH (Flouresan In Situ Hibridisation) tekniğiyle başlayan testler, sırasıyla PCR (Polimerise chain reaction), Pyrosequencing ve son olarak NGS (Next generation sequencing: yeni nesil dizileme) yöntemleri ile çalışılmaktadır. NGS tekniği tüm dünyada şu an için bu amaçla kullanılan en ileri tekniktir. Önceden bu testler için bölgemizdeki hastalar Ankara, İstanbul hatta yurt dışındaki merkezlere başvurmaktalardı. Şimdi ise bunu tersine çevirdik diyebiliriz. Gurbetçi hastalarımız ve sağlık turizmi kapsamında gelen yabancı pek çok hastamız bulunmaktadır.

Testler için hangi tür dokular gereklidir? Kandan çalışılabilir mi?

Testler tümör dokusundan çalışılabileceği gibi tümör dokusu temin edilemediği takdirde kandan ve tümör hücresi içeren tüm vücut sıvılarından çalışılabilmektedir.

Testler ücretli mi?

Testler tahmin edilebileceği gibi yüksek maliyetli olup onkoloji uzmanı gerek duyduğu takdirde maliyeti devlet tarafından karşılanmaktadır.

Test sonuçları ne kadar sürede elde edilebilmektedir?

Testler detaylı laboratuvar çalışmaları (DNA izolasyonu, DNA miktarı ve kalitesinin ölçümü, hazırlık-çoğaltma basamakları, dizileme işlemi, analiz basamakları, yorum ve raporlama) gerektirdiğinden 3-4 hafta gibi bir süreçte sonuçlandırılmaktadır.

Son olarak Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi Tıbbi Patoloji laboratuvarı olarak bölgemiz hastalarına bu hizmeti verebilmenin mutluluğunu yaşıyoruz.
 

Moleküler Patoloji Laboratuvarımızın kuruluşunda ve gelişmesinde katkısı olan rektörlerim Sn Hamdullah Çuvalcı ve Süleyman Baykal Hocalarıma, ayrıca başhekimim Celal Tekinbaş’a teşekkür ederim. Destekleri, güvenleri bizleri her aşamada motive etmiştir.

 

Previous Next