Page 16 - E-Tez Bülteni Eylül 2025, SAYI 3

DOKTORA TEZİ
Harita Mühendisliği Anabilim Dalı

İki Boyutlu Ulusal Datum Dönüşüm Modeli

Şakir Levent ŞAHİN
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Faruk YILDIRIM
Tez Özeti

Türkiye’de ED50 ve ITRF96 datumlarına ait 3°’lik UTM koordinatlarının farklı kurum ve projelerde aktif olarak kullanılıyor olması, bu iki
datumlar arasında yüksek doğruluklu dönüşümü zorunlu kılmaktadır. Mevcut uygulamalarda dönüşümler genellikle yerel ölçekte, sınırlı sayıda
ortak nokta ve bölgesel dönüşüm parametreleri ile yürütülmektedir. Ancak bu yaklaşım; ortak nokta sıklaştırma ihtiyacı, parametrelerin
temininde yaşanan zorluklar ve farklılık gösteren dönüşüm doğrulukları gibi problemleri beraberinde getirmektedir. Bu amaçla geliştirilen
Ulusal Datum Dönüşüm Modeli (UDDM), kullanıcıdan dönüşüm parametresi temini gerektirmeksizin tüm Türkiye’de uygulanabilir, homojen ve
yüksek doğruluklu bir dönüşüm sunmayı hedeflemektedir. Çalışma kapsamında, 4200 grup ve 62500 noktadan oluşan ham veri seti analiz
edilmiş; temizlik ve kontrol işlemleriyle 7313 yüksek güvenilirlikte ortak nokta belirlenmiş ve bu noktaları kullanan TUM Modeli oluşturulmuştur.
Hesaplamalar dilim dönüşümü gerektirmeyen Lambert Konform Konik projeksiyonunda yapılmıştır. TUM, MATLAB ortamında uyuşumsuzluk
testlerine tabi tutulmuş; iki boyutlu dönüşüm modelleriyle maksimum RMSE ±3 cm ile en yüksek doğruluğu sağlanmıştır. Ayrıca 611 TUTGA
noktasını kullanan TUTGA Modeli, 181 TUSAGA Aktif noktasını kullanan CORS Modeli ve makine öğrenmesi modellerinin birlikteliğiyle çalışan
ML Modeli oluşturulmuştur. Tüm modeller istatistiksel tabanlı yaklaşımlarla da test edilmiştir. UDDM bu dört modelin, nokta bazlı ürettiği en iyi
sonucu ulusal ölçekte tek bir model yerine nokta bazlı model yaklaşım ile kullanıcıya sunmaktadır. Sonuç olarak UDDM, kullanıcıdan
parametre temini gerektirmeyen, tüm Türkiye’de çalışabilen, ±9 cm RMSE şartını karşılayan, esnek, güvenilir ve sürdürülebilir bir dönüşüm
modelidir.
Anahtar kelimeler: Datum Dönüşümü, Lambert Konform Konik Tasvir, İki Boyutlu Koordinat Dönüşümü,
Makine Öğrenmesi