Page 44 - E-Tez Bülteni Eylül 2025, SAYI 3
P. 44
DOKTORA TEZİ
Mimarlık Anabilim Dalı
Mimarinin Deneyselliği: Öz-Örgütlenme Tasarım Düşüncesi ile
Topografik Verilere Dayalı Form Üretme Modeli
Ayşegül ÇELENK ÇAVDAR
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Cengiz TAVŞAN
Tez Özeti
Tarihsel süreçte doğa, yaşam pratiklerinin merkezinde yer alarak mimarlık ve tasarım disiplinlerine ilham kaynağı olmuştur. Doğa
temelli yaklaşımların teknolojik gelişmelerle birleşmesi, tasarım süreçlerinde biçim, malzeme ve strüktür düzeyinde yenilikçi olanaklar
sunmuştur. Günümüzde üretken tasarım araştırmaları günümüzde önem kazanmakta; özellikle değişken, öngörülemeyen ve
deneysel tasarım anlayışını destekleyen yöntemler geliştirilmektedir. Bu bağlamda Hücresel Özdevinim (Cellular Automata),
doğanın karmaşıklığını dijital ortama taşıyarak yeni form arayışlarını mümkün kılan etkili bir araç olarak öne çıkmaktadır.
Çalışmanın temel amacı, jeomorfoloji ve mimarlık disiplinlerinin kesişiminde üretken tasarım yaklaşımlarını kuramsal ve deneysel
düzeyde incelemektir. Bu doğrultuda, Gümüşhane Eski Süleymaniye Mahallesi örneklem alanı seçilerek bölgenin tarihsel, kültürel
ve topografik özelliklerinden beslenen bir tasarım modeli geliştirilmiştir. Araştırma kapsamında, öz-örgütlenmeye dayalı dijital bir
üretken sistem modeli oluşturulmuş ve topografik verilerle karşılaştırmalı analizler yürütülmüştür. Tasarım süreci dört aşamada
yapılandırılmış; her aşamada elde edilen biçimler alternatif üretimlerle birlikte değerlendirilerek özgün bir örüntü önerisi
sunulmuştur. 21. yüzyıl mimarlık düşüncesi doğrultusunda geliştirilen bu deneysel yaklaşım, üretken ve çok katmanlı bir tasarım dili
geliştirmeyi, mimarlığın geleceğine yönelik yaratıcı katkılar sunmayı hedeflemektedir.
Anahtar kelimeler: Mimarlık, Üretken Sistemler, Öz-Örgütlenme, Hücresel Özdevinim, Jeomorfoloji
